Z kart historii warszawskiej piłki ręcznej
Odcinek XXIV – Srebrne dziewczęta ze stolicy dwa razy na podium OSM. Rozgrywki młodzieżowe 1975 – 1978.
Zgodnie z zapowiedzią zawartą w poprzednim odcinku, odcinek niniejszy poświęcony jest rozgrywkom młodzieżowym różnych kategorii i udziałem w nich reprezentantek i reprezentantów Warszawy.
Juniorki i juniorzy
Mistrzostwa Polski 1975
Na podium Mistrzostw Polski Juniorek 1975 roku zaszły istotne zmiany. Co prawda tytuł obronił wrocławski AZS, ale na kolejnych stopniach podium uplasowały się zespoły Startu Elbląg i MKS Bochnia.
W kolejnym – 1976 roku na mistrzowskim tronie AZS z Wrocławia zamienił AZS Gdańsk, natomiast wrocławski AZS tym razem musiał zadowolić się tytułem wicemistrzowskim, natomiast na najniższe miejsce na podium powrócił MKS MDK Tarnów.
Warszawianki wciąż czekały na miejsce na podium. Przypomnijmy – od 10 lat i brązowego medalu MKS Mokotów w roku 1965.
W roku 1975 wśród juniorów tytuł – jak przed dwoma laty wywalczyła Spójnia Gdańsk – przed Piotrcovią. Trzecie miejsce sprzed roku obroniła Korona Kielce.
Mistrzostwa Polski 1976
W następnym – 1976 roku, co nie udało się po raz kolejny juniorkom uczynili po 6 latach juniorzy, za sprawą zespołu trenera Bogdana Trocia – MKS Agrykola, którzy zdobywając wicemistrzostwo Polski powtórzyli sukces Warszawianki z 1970 roku. Przypomnijmy, że Warszawianka zdobyła wówczas srebrny medal, sześć lat po największym sukcesie, jakim było w roku 1964 Mistrzostwo Polski.
Agrykola w rozegranych w Warszawie – najpierw w półfinale a następnie w finale wywalczyła to cenne trofeum.
Mistrzem Polski – została Gwardia Opole, zaś brązowe medale zdobył Krakus Kraków.
Międzynarodowy Turniej 7-miu Stolic Warszawa 1976
Wicemistrzostwo Polski to nie jedyny sukces juniorów Agrykoli w roku 1976.
W tym olimpijskim roku podopieczni trenera Bogdana Trocia wzięli udział jako Warszawa II w Międzynarodowym Turnieju 7-miu Stolic, organizowanym wówczas po raz pierwszy. Organizatorem tego turnieju była Warszawa i Stołeczna Federacja Sportu. W jej imieniu działała Sekcja Piłki Ręcznej – wówczas namiastka Okręgowego Związku. Pod firmą Warszawa I występowały wówczas faktyczne reprezentacje Polski w kategorii juniorów i juniorek.
Warszawa II, czyli faktycznie MKS Agrykola walczyła w tym turnieju jak równy z równymi z reprezentacjami stolic tzw. Krajów Demokracji Ludowej, których wartości sportowe były wówczas niepodważalne. W tym doborowym towarzystwie podopieczni Bogdana Trocia zajęli podobnie jak w Mistrzostwach Polski Juniorów drugie miejsce. I to po zaciętej walce w finale z reprezentacją Polski. To naprawdę miało swoją wymowę i nie sposób nie docenić wartości osiągnięć tego zespołu i jego trenera.
Mistrzostwa Polski 1977 – 1978
Na podium Mistrzostw Polski 1977, zarówno juniorek, jak i juniorów zaszły bardzo istotne zmiany. Żaden z zespołów, które w roku 1976 zajęły miejsca na podium nie obroniły w kolejnym roku swoich miejsc. Nastąpiła kompletna zmiana warty. Tytuł mistrzowski – zarówno wśród juniorek, jak i juniorów po raz pierwszy w swej historii wywalczyły odpowiednio:
– Budowlani Kielce wśród juniorek oraz
– Zew Świebodzin wśród juniorów.
Miejsca na podium zajęły kolejno:
– zeszłoroczne mistrzynie AZS Gdańsk oraz AZS Katowice wśród juniorek oraz
– Śląsk Wrocław i Spójnia Gdańsk wśród juniorów.
Niestety żaden z klubów warszawskich nie powtórzył ubiegłorocznego sukcesu juniorów Agrykoli, żaden z zespołów w kategorii juniorek i juniorów nie znalazł się też na podium, ani w roku 1977 ani w 1978.
W roku 1978 tytuły mistrzowskie w tej kategorii wiekowej i miejsca na podium zdobyły kolejno:
– wśród juniorek: Unia Tarnów przed AZS Wrocław i AZS Gdńsk;
– wśród juniorów: CHKS Łódź, drugi był Zew Świebodzin trzecia Unia Tarnów.
Juniorki i juniorzy młodsi 1975
Co nie udało się juniorkom i juniorom w latach 1977 i 1978 zrekompensował nadzwyczaj udany występ reprezentantek Warszawy w rozgrywkach Ogólnopolskiej Spartakiady Młodzieży, stanowiącej w 1977 po raz piąty i ostatni oficjalne Mistrzostwa Polski w kategorii juniorek i juniorów młodszych, rozgrywanych w relacji reprezentacji miast.
Najpierw jednak uzasadnionym wydaje się powrót do rozgrywek Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży w 1975 roku.
Mistrzostwa Polski w tej kategorii wiekowej w tamtych czasach rozgrywane były co dwa lata w relacji miast (czyli de facto województw) w ramach Ogólnopolskiej Spartakiady Młodzieży.
Imprezy w tej kategorii odbywały się w latach nieparzystych. Tym razem OSM zorganizowana została w roku 1975 w Białymstoku
Na imprezę tą, spartakiadowe ekipy Warszawy jechały z dużymi nadziejami. Nie wszystkie jednak nadzieje zostały spełnione. Jak się później okazało nie spełnili oczekiwań chłopcy, nie kwalifikując się do finałów. Nastrój związany z wyjazdem na imprezę – przypomnijmy – będącą jednocześnie Mistrzostwami Polski w kategorii juniorów i juniorek młodszych obrazuje komentarz zamieszczony w „Słowie Powszechnym” z okresu poprzedzającego wyjazd na turniej spartakiadowy.
Źródło: Słowo Powszechne 1975 (z archiwum Stefana Kąkola)
Ostatecznie reprezentacja Warszawy chłopców (juniorów młodszych), nie zakwalifikowała się do finałów i pozostała im walka o miejsca 5 – 8.
Znacznie lepiej zaprezentowały się na imprezie spartakiadowej dziewczęta reprezentujące stolicę.
Ekipę na tej imprezie tworzyły:
Urszula Falba i Zofia Cieślikowska z BKS SKRA;
oaz zawodniczki MKS Praga: Carmen Arana-Iturri, Bujalska, Golik, Nowicka, Piasecka, Piegat, Szajkowska, Szeliga, Walesiak oraz Wojtkowska;
skład zespołu uzupełniała Siedlecka.
Cieślikowska i Falba to zawodniczki stanowiące w następnych latach podstawowe zawodniczki reprezentacji Polski – najpierw w kategoriach młodzieżowych, a wkrótce również seniorek.
Carmen Arana-Iturri, to przyszła zawodniczka kadry narodowej w kategoriach młodzieżowych.
Zespół warszawski najpierw w grupie eliminacyjnej odniósł same zwycięstwa, z których – jak się później okazało – najważniejszym była wygrana z reprezentacją Łodzi 10 – 5 (6 – 3).
Z 4-zespołowej grupy eliminacyjnej do finałów awansowały dwa zespoły: Warszawa i Łódź, a wynik pomiędzy nimi został zaliczony do fazy finałowej.
W finałach reprezentacja Warszawy zanotowała dwie nieznaczne porażki:
najpierw z Wrocławiem 8 – 10
następnie z Krakowem 6 – 8
Pomogła jednak naszej reprezentacji wysoko pokonana uprzednio Łódź, która pokonała niespodziewanie Wrocław 10 – 9, dzięki czemu reprezentacja Warszawy ostatecznie zajęła II miejsce.
Trenerem zespołu był Wiesław Brengos z MKS Praga, którego zawodniczki tworzyły przeważającą większość w zespole, oraz asystujący mu Mirosław Strzelecki z AZS-AWF Warszawa.
Ostateczna klasyfikacja IV Ogólnopolskiej Spartakiady Młodzieży dziewcząt:
1. Kraków
2. Warszawa
3. Wrocław
4. Łódź
Juniorki i juniorzy młodsi 1977
Kolejne Mistrzostwa Polski juniorek i juniorów młodszych – czyli V Ogólnopolska Spartakiada Młodzieży w 1977 roku odbyła się w Piotrkowie Trybunalskim.
Tym razem funkcję trenera żeńskiej reprezentacji powierzono Stefanowi Kąkolowi, którego podopieczne stanowiące w tamtym roku podstawę zespołu reprezentującego Warszawę.
Zanim doszło do zwieńczonego sukcesem tego szkoleniowca w kategorii młodzieżowej na szczeblu centralnym, warto cofnąć się do roku 1976 i do rywalizacji na stołecznym podwórku w ramach Warszawskiej Olimpiady Młodzieży oraz ciąg następujących po sobie paśmie sukcesów dziewcząt reprezentujących stolicę w różnych rozgrywkach.
Oto jak wspomina tamte czasy sam zainteresowany – Stefan Kąkol:
W 1973 r. stworzyłem w Szkole Podstawowej nr 280 przy ulicy Gorlickiej, klasę z rozszerzonym programem piłki ręcznej chłopców i dziewcząt i zostałem ich wychowawcą.
Po dwóch latach trenowania (1975) dziewczęta zdobyły po raz pierwszy złoto na Warszawskiej Olimpiadzie Młodzieży.
Natomiast po trzech latach pracy (1976) obydwa zespoły wygrały Mistrzostwo Dzielnicy i wystartowały w Warszawskiej Olimpiadzie Młodzieży. Efekt był taki ze równocześnie na dwóch boiskach asfaltowych Warszawianki spotkały się w finale oba moje zespoły.
Dziewczęta zdobyły złoty medal po raz drugi, pokonując dotychczasową potęgę zespół SP 42 z Pragi trenera Brengosa 12 – 4. Najwięcej bramek w tym meczu zdobyła Iwona Gawrońska a królowa strzelców tego turnieju Bożena Gniedziuk, która wtedy jeszcze nazywała się Janiszewska nie zdobyła ani jednej bramki.
Chłopcy niestety przegrali finał i ostatecznie zdobyli srebrne medale.
Źródło: Słowo Powszechne 1976 (z archiwum Stefana Kąkola)
Po tym sukcesie zostałem powołany na trenera Reprezentacji Warszawy dziewcząt i rozpocząłem przygotowania do Ogólnopolskich Igrzysk Młodzieży Szkolnej i Studenckiej, które miały się odbyć latem 1976 roku. Skład mojego zespołu uzupełniło kilka dziewcząt z Pragi, miedzy innymi Bożena Gniedziuk, Danusia Stańczak oraz z Bielan, Beata Kalińska. Drugim trenerem został Wiesław Brengos. Stworzyliśmy zespół który przez dwa lata był bezkonkurencyjny w kraju. Wygraliśmy wiele turniejów. Turnieje w Gdańsku, Lublinie, Krakowie i wielu innych miastach.
W 1976 wystartowaliśmy w Ogólnopolskich Igrzyskach Młodzieży Szkolnej w Poznaniu. Bez porażki dotarliśmy do finału i pokonując zespół z Koszalina zdobyliśmy złote medale, a jednocześnie tytuł Mistrza Polski Młodziczek.
Awers i rewers złotego medalu VIII Ogólnopolskich Letnich Igrzysk Młodzieży Szkolnej i Studenckiej oraz Mistrzostw Polski Młodziczek. Poznań 1976.
Po tym sukcesie razem z całym zespołem przeszedłem do pracy w Liceum nr VII im Słowackiego obok warszawskiej Skry i stworzyliśmy pierwszą klasę sportową.
W następnym roku wystartowaliśmy w Ogólnopolskiej Spartakiadzie Młodzieży która odbywała się w Piotrkowie Trybunalskim, w której startował rocznik 60-ty. Moje dziewczęta były z rocznika 61-ego, i mimo różnicy jednego roku dotarliśmy do finałów przegrywając w finale jedną bramką z gospodarzami – bardzo silną wówczas reprezentacją Piotrkowa i zdobyliśmy srebrne medale oraz tytuł V-ce Mistrza Polski juniorek młodszych. Kierownikiem zespołu był wtedy Andrzej Frank.
Następną dużą imprezą był w 1978 r. Ogólnopolski Puchar Miast. Finał tej imprezy odbył się tym razem w Warszawie a my i tym razem również byliśmy niepokonani. Wygrywając finał z Krakowem zdobyliśmy to cenne ogólnopolskie trofeum.
W międzyczasie wzięliśmy udział w historycznym już – rozgrywanym wciąż jeszcze – Turnieju Empor Berlin, którego to sukcesu przez długie lata nie zdołały powtórzyć kolejne warszawskie zespoły. Zdobyliśmy tam wówczas srebrne medale.
W roku 1978 odbyła się jeszcze jedna wielka impreza, Turniej Siedmiu Stolic w Sofii. Pokonaliśmy wszystkie reprezentacje stolic KDL – w tym zespół Sofii, zajmując niestety II-e miejsce przegrywając z zespołem Reprezentacji Bułgarii.
Wracając do zdobycia II-go miejsca przez zespół dziewcząt Stefana Kąkola w Ogólnopolskiej Spartakiadzie Młodzieży 1976, będącego jednocześnie równoznacznym z tytułem wicemistrzyń Polski juniorek młodszych wypada podkreślić, że była to wówczas (Spartakiada) imprezą niezwykle prestiżową – nie tylko sportową (z podtekstem polityczno-społecznym).
Reprezentacja Warszawy – seryjnie zwyciężając w punktacji łącznej w kolejnych edycjach tej imprezy, tym razem stoczyła niemal heroiczny bój z najgroźniejszym przeciwnikiem – reprezentacją Katowic, przy czym walka toczyła się aż do ostatniego dnia zawodów spartakiadowych, wręcz do ostatniej konkurencji, czym emocjonowały się gazety i czasopisma – nie tylko sportowe.
Ostatecznie Warszawa zwyciężyła z przewagą tylko 10 punktów, natomiast medalowa zdobycz zespołu dziewcząt Warszawy przyniosła bezcenne wówczas 60 punktów, bez których nie byłoby oczywiści końcowego sukcesu stolicy.
W skład reprezentacji Warszawy wówczas m.in. wchodziły:
Teresa Budzik, Mariola Wiśniewska w bramce, oraz zawodniczki w polu – Iwona Gawrońska, Maria Jeczeń, Małgorzata Komendarczyk, Joanna Łyczek, Anna Piekut, Małgorzata Seroczyńska, Elżbieta Świętosławska, Marzena Tomaszewska, Anna Sztandera z BKS Skra – Bożena Gniedziuk i Danuta Stańczak z MKS Praga – Grażyna Roman ze Znicza Pruszków, oraz uzupełniająca skład Beata Kalińska.
Chłopcy i tym razem znaleźli się poza pozycjami medalowymi.
Awers i rewers srebrnego medalu V Ogólnopolskiej Spartakiady Młodzieży.
Piotrków Trybunalski 1977.
Młodzież Warszawy i Katowic do ostatniego dnia walczyła o zwycięstwo w V Spartakiadzie – to cytat z warszawskiego dziennika „Słowa Powszechnego”
Źródło: Słowo Powszechne 1977
Awers medalu za zajęcie II-go miejsca w Międzynarodowym Turnieju Empor Brandenburger Tor w Berlin 1978.
Na pierwszym planie „okazały” puchar za zajęcie II-go miejsca w Międzynarodowym Turnieju Siedmiu Stolic – Sofia 1978.
Wszystkie foto medali i pucharu udostępnione przez trenera Stefana Kąkola.
I Młodzieżowe Mistrzostwa Świata
W roku 1977 miała miejsce inauguracja Młodzieżowych Mistrzostw Świata – i to zarówno kobiet, jak i mężczyzn.
I Młodzieżowe Mistrzostwa Świata Mężczyzn 1977 – Szwecja
Polska dostąpiła zaszczytu udziału w tej inauguracyjnej imprezie, wysyłając relatywnie silny skład, w którym z bardziej znanych zawodników znaleźli się m.in. późniejsi wielokrotni reprezentanci kraju Daniel Waszkiewicz, Zbigniew Tłuczyński, Jerzy Garpiel czy Wacław Smagacz.
W polskiej reprezentacji na tej imprezie znalazło się dwóch przedstawicieli Warszawy: Janusz Rzewuski i Mariusz Zalewski z AZS-AWF-u.
Trenerami reprezentacji byli wówczas Stanisław Majorek i Jacek Zglinicki.
Nasi reprezentanci osiągnęli kilka wartościowych rezultatów, które niestety nie znalazły przełożenia na wyższe niż zajęte ostatecznie VII miejsce.
Reprezentacja Polski uzyskała 4 zwycięstwa, 1 remis i 1 porażkę:
| Polska – | Tunezja | 33 – 14 | |
| Holandia | 28 – 14 | ||
| RFN | 16 – 16 | ||
| Hiszpania | 24 – 23 | ||
| Węgry | 19 – 26 | ||
| Dania | 18 – 17 |
II Młodzieżowe Mistrzostwa Świata Mężczyzn 1979 – Dania – Szwecja
Co prawda II Młodzieżowe Mistrzostwa Świata odbyły się w terminie wykraczającym poza omawiany okres, jednak ze względu na udział przedstawicieli Warszawy w składzie na tę imprezę mistrzowską skłoniły autora do przypomnienia wydarzeń sprzed ponad czterdziestu lat.
W naszym zespole reprezentacyjnym prowadzonym wówczas przez Stefana Wrześniewskiego, z którym współpracował Władysław Piątkowski, wystąpiło ponownie dwóch przedstawicieli warszawskiego AZS-AWF-u:
Maciej Fiedorow oraz … Mirosław Robak.
Maciej Fiedorow z czasem znalazł się w reprezentacji Polski seniorów, natomiast Mirosław Robak zamienił miejsce na parkiecie na mniej komfortowe miejsce na I-ligowej ławce trenerskiej.
Reprezentacja Polski w II Młodzieżowych Mistrzostwach Świata nie miała w swoim składzie tak wybitnych przedstawicieli jak przed dwoma laty i nie zanotowała tak wartościowych wyników. W swoich występach nasz narodowy zespół odniósł co prawda 4 zwycięstwa, jednak w tym była tylko jedna wygrana z wymagającym przeciwnikiem. Poza tym padł jeden remis oraz 3 spotkania zakończyła się naszymi porażkami. Oto wyniki, które pozwoliły na zajęcie X miejsca w tej imprezie:
| Polska – | Tajwan | 50 – 18 | |
| Norwegia | 20 – 17 | ||
| NRD | 20 – 21 | ||
| Włochy | 24 – 10 | ||
| Jugosławia | 18 – 25 | ||
| Izrael | 25 – 21 | ||
| Szwajcaria | 21 – 21 | ||
| Francja | 23 – 27 |
I Młodzieżowe Mistrzostwa Świata Kobiet 1977 – Rumunia
W inauguracyjnych Młodzieżowych Mistrzostwach Świata zespołów żeńskich, w naszej drużynie narodowejprowadzonej przez Mieczysława Kiegiela, którego jednym z asystentów był Jerzy Noszczak wystąpiła zawodniczka warszawskiej SKRY Zofia Cieślikowska.
Nasza żeńska młodzieżówka zanotowała występ oceniony pozytywnie, który przyniósł następujące rezultaty:
| Polska – | RFN | 16 – 16 | |
| Rumunia | 18 – 20 | ||
| Francja | 18 – 13 | ||
| ZSRR | 11 – 15 | ||
| Czechosłowacja | 16 – 10 | ||
| Węgry | 10 – 9 |
Bilans 6 rozegranych spotkań to trzy zwycięstwa, jeden remis oraz dwie porażki, co pozwoliło naszej reprezentacji na zajęcie wysokiego V miejsca w Mistrzostwach.
Kolejny start reprezentacji Polski kobiet w Młodzieżowych Mistrzostwach Świata nastąpił dopiero po latach we Francji w roku 1983 gdzie zespół prowadzony przez Jerzego Noszczaka z Jolantą Pietras, Jadwigą Żak i Bożeną Krawczak ze SKRY Warszawa oraz kilkoma innymi, reprezentantkami Polski zajął VII miejsce, ale to już temat na inne opowiadanie.
W następnym odcinku kontynuacja wspomnień trenera Stefana Kąkola i kronika zespołu BKS SKRA Warszawa pod jego batutą w latach 1978 – 1982.
JOT.A.
Współpraca redakcyjna i techniczna Dawid Langowski
Źródła:
Henryk Marzec – Piłka Ręczna na Śląsku (1929 – 2004)
Władysław Zieleśkiewicz – 100 lat polskiej piłki ręcznej
Stefan Kąkol – Moja historia z piłką ręczną
Wiesław Brengos, Stefan Kąkol konsultacje
Trybuna Mazowiecka – 1975
Słowo Powszechne – 1976
Nasza Trybuna – 1977
Słowo Powszechne – 1977
Express Wieczorny – 1978